JW subtitle extractor

Es ta daba Bíblia txeu valor — sô un párti (William Tyndale)

Video Other languages Share text Share link Show times

Na otubru di 1536,
William Tyndale lebadu di undi ki el staba prézu,
na kastélu di Vilvoorde,
pa lugar undi ki es ta ba mataba el.
Dja es tinha un pósti priparadu pa el.
Tyndale maradu ku korenti na kel pósti,
el enforkadu
i dipôs es kema se korpu na frenti di un monti algen.
Ki krimi ki el faze?
Tyndale ntende ma kel ki igreja ta inxinaba,
ka staba di akordu ku kel ki el prendeba na Bíblia.
Tyndale móre,
ku se fé fórti ma Bíblia é Palavra di Deus.
William Tyndale foi kel primeru algen ki tenta traduzi Bíblia
di kes língua orijinal pa inglês.
Tyndale nase pa vólta di anu 1490,
na un zóna ki txoma Gloucestershire, na Inglatéra,
má el tevi xansi di bai studa na Universidadi di Oxford i el bira padri.
Na séklu 15
autoridadis éra kóntra kel ideia
ma kalker algen pode tinha Bíblia.
Pesoas konxeba kel Bíblia na latin ki igreja tinha,
kel ki padri ta traduziba pa es.
Nunka es ka pegaba un Bíblia ku ses mô.
Tyndale ka dadu autorizason pa faze traduson na Inglatéra.
El bai ti bispu di Londris pa pidi pa dexa-l traduzi
Novu Testamentu di testu orijinal na gregu, pa inglês.
Má Bispu ka da-l autorizason.
Opozison pa traduzi Bíblia éra fórti dimás ki Tyndale skrebe más tardi
ma ka tinha manera di el fazeba el na Inglatéra.
Nton ku ajuda di alguns ómi di nogósiu ki ta apoiaba el,
Tyndale fuji pa Alimanha,
pamodi la ta sérba más fásil
faze traduson di Novu Testamentu pa inglês.
Na 1525 kel traduson staba konplétu
i prontu pa ser inprimidu.
Bibliotéka di Inglatéra na Londris ta djuda-nu sabe kuzê ki kontise dipôs.
Dotora Karen Limper-Herz, responsável di kel bibliotéka,
ta ben fla-nu kuzê ki kontise.
Kel-li é úniku kópia di primeru verson di Novu Testamentu di Tyndale
ki inprimidu na Colônia, na 1525.
Fragmento de Colônia é úniku kópia konxedu
ki izisti di primeru verson di Novu Testamentu di Tyndale ki inprimidu.
Ten un motivu interesanti pamodi ki el ka sta konplétu,
i kel-li ta mostra-nu ma éra prigozu traduzi Bíblia.
Kel algen ki staba ta inprimi bebe dimás
i el fla ma el staba ta inprimi kel
Novu Testamentu na inglês pa un algen ki txomaba William Tyndale.
Kes autoridadi diskubri i es invadi kel lugar.
Tyndale fuji djuntu ku ses kunpanheru i é sô kel-li ki skapa ti oji.
Dipôs es dixi riu Reno i es bai pa Worms.
Es inprimi sô un párti di Mateus,
kel-li ta mostra má éra un trabadju txeu prigozu.
Kes primeru kópia di traduson di Tyndale di Skrituras Gregu
ben inprimidu dipôs na sidadi di Worms, na Alimanha, na 1526.
Inprimidu uns 3 mil livru ô más.
Dipôs Tyndale muda di Alimanha, pa Antuérpia.
Kel-li foi bon pa el, pamodi la tinha txeu movimentu.
Kes lugar di inprimi di la staba ta dizenvolve dretu,
i pamodi se kais tinha txeu movimentu,
éra fásil manda kes livru pa kes leitor na Inglatéra.
Profesor Guido Latré
oferese pa mostra-m kes rua ki talvês Tyndale anda na es,
dja ten uns 500 anu.
Li el odja ma pesoas sinplis tinha Bíblia na olandês.
Éra kel-li ki el kreba pa se povu na Inglatéra.
Si bu krê mandaba txeu Bíblia sukundidu pa Inglatéra,
kel-li éra kel kais más grandi ki tinha na nórti di Europa.
Má é ka éra fásil manda sukundidu un karga grandi ku txeu livru grandi.
Nton es ta siparaba folhas pikinoti
i es ta lebaba es pa lugaris sima kes-li,
kes kávi, i armazen.
Es ta sukundiba kes folha pikinoti di kel Bíblia di Tyndale
na meiu di livrus más grandi ki ka staba proibidu.
Na Londris, alguns algen pode rekonhiseba:
‘Kes-li é kes livru ki sta markadu.
N ta ba djobe la pa-N atxa kes folha di Bíblia di Tyndale.’
Ti fin di se vida, dja tinha uns 30 mil kópia di Bíblia di Tyndale inprimidu.
El éra un ómi korajozu i el gasta txeu ténpu na kel trabadju li.
Nu debe da txeu valor pa risku ki el kóre.
William Tyndale podu prézu li na Vilvoorde,
na nórti di Bruxelas, na Béljika.
El pasa más di un anu na kadia.
Di sertéza el sabia ma el ta ba tinha un mórti kruel.
Txeu bês ta lenbradu di Tyndale
pamodi kuzas ki el faze pa djuda língua inglês,
má se trabadju nvolve mutu más ki sô ten susésu na se karera.
Tyndale ta amaba Bíblia.
Talvês nu pode fla
ma el ta xintiba sima kel salmista ki fla sobri Palavra di Deus:
‘Fórti N ta ama bu lei!’
Mésmu ku txeu opozison, ...
... Bíblia i sabedoria ki ten na el txiga ti nos ténpu,
pamodi ka mexedu na kuzê ki skrebedu na kes língua orijinal.
É pamodi kel-li, ki txeu algen ta da Bíblia txeu valor.