JW subtitle extractor

Na yâ ti dunia so,
e kue e yeke tingbi na atara.
Mo hunda terê ti mo lâ oko awe
wala Jéhovah ayeke aidé mo?
Si lo yeke aidé mo, na ngoi wa?
E lingbi ti duti sûr
so Jéhovah ayeke aidé e na ngoi ti atara.
Ngbanga ti nyen?
Ngbanga ti so sarango ye ti lo
so ayeke kota mingi,
surtout so apika bê ayeke ndoye.
Ti hinga ye na ndö ti sarango ye so,
nga tongana nyen la e wani e lingbi ti fa ni,
zia e bâ mbaï ti Bible na ndö ti Joseph.
A dü Joseph na Mésopotamie ahon ngu 3700 awe.
Babâ ti lo ayeke Jacob, so a iri lo nga Israël.
Joseph ayeke na aita bale-oko
so mama ti ala ayeke nde,
na Benjamin so lo na lo ayeke mama oko.
Na ngoi so Joseph angbâ maseka mingi,
lo komanse ti tingbi na aye ti ngangu ndali ti so
ayaya ti lo bale-oko asara bê na terê ti lo.
Me, atara ti Joseph ague na lo
ti sö afami ti lo kue na ngoi ti kota nzara.
Na ndö ni, atara ti lo asara si
e lingbi ti wara atufa ti lakue lakue.
Mbi tisa ala ti bâ legeoko na yâ ti Bible ti ala
na ngoi so ala yeke mä dikongo Genèse 37: 2-11.
“Na ngoi so Joseph ayeke na ngu 17,
“lo na aita ti lo ti koli, amolenge ti Bilhah na ti Zilpah
“so ayeke awali ti babâ ti lo,
ayeke bata ataba.
“Joseph aga afa na babâ ti ala
asioni ye so ala yeke sara.
“Israël aye Joseph mingi ahon tanga
ti amolenge ti lo ti koli kue,
“ndali ti so lo yeke molenge ti lâ ti mbakoro ti lo;
“lo fü na lo mbeni pendere yongoro bongo.
“Tongana tanga ti aita ti lo ti koli abâ so
babâ ti ala aye lo mingi ahon ala,
“ala to nda ti ke lo,
na ala yeke sara tënë na lo yeke pëpe.
“Mbeni lâ, Joseph abâ li ti lo,
na lo fa peko ni na aita ti lo;
“ye so lo tene na ala asara si
ala ke lo ahon ti kozo.
“Lo tene na ala:
“‘Pardon, ala mä bango li so mbi bâ:
“‘Mbi na ala e yeke na yaka, e yeke fâ akobe
ti yaka ni na e yeke kanga gere ni;
“‘mo ye ti bâ, akobe ti mbi so
mbi fâ si mbi kanga gere ni so
“‘alondo aluti na nduzu,
“‘na akobe ti ala so ala fâ
si ala kanga gere ni so angoro ti mbi ni
“‘na akuku na gbe ni.’
“Me aita ti lo atene na lo:
“‘Mo ye ti tene so mo yeke duti ande gbia
na ndö ti e nga mo yeke komande e?’
“Ala kiri ala ke lo ahon ti kozo ndali ti bango li ti lo
“nga na tënë so lo tene.
“Na pekoni, lo kiri lo bâ li ti lo
na lo fa peko ni na aita ti lo,
“lo tene:
“‘Mbi kiri mbi bâ li ti mbi.
“‘Ti so ni so, lâ, nze na atongoro 11
akuku na gbe ti mbi.’
“Lo fa peko ni na babâ ti lo nga na aita ti lo;
“na babâ ti lo asuku na lo nga lo tene na lo:
“‘Bango li so mo bâ so aye ti tene nyen la?
“‘A ye ti tene so mbi na mama ti mo nga na aita ti mo,
“‘e yeke ga na terê ti mo
e kuku na gbe ti mo?’
“Aita ti lo ti koli asara bê na terê ti lo,
me babâ ti lo abata tënë so.”
A yeke lani ngangu na sewa ti Joseph
ti yeda na nda ti bango li ti lo so!
Me, Jacob “abata tënë so” na li ti lo.
So ti tene abango-li ti Joseph.
Na lege wa?
Lo ngbâ ti pensé na ndö ni.
Peut-être lo bâ so bango li
ti molenge ti lo so alondo na Jéhovah.
Me, aita ti Joseph asara ti ala ye nde.
Zia e mä dikongo Genèse 37:18-36.
“Na ngoi so lo ngbâ ayo kete na ala,
lê ti ala atï na ndö ti lo;
“kozo si lo si na terê ti ala,
ala to nda ti mä terê na ndö ti lo ti fâ lo.
“Ala tene na mba, ala tene:
“‘Bâ zo ti bango li so la ayeke ga so!’
“‘Ala ga e fâ lo, e bi kuâ ti lo na yâ ti mbeni dû ti ngu so;
“‘na e tene mbeni sioni
nyama ti ngonda la ate lo.
“‘Na pekoni, e bâ wala abango li ti lo ni
ayeke ga ande tâ tënë.’
“Tongana Ruben amä tënë so,
lo gi ti zi lo na maboko ti ala.
“Tongaso lo tene:
“‘E zi fini ti lo pëpe.’
“Ruben akiri atene na ala:
“‘Ala tuku mênë pëpe.
“‘Ala bi lo na yâ ti dû ti ngu so
ayeke na yâ ti benyama so,
“‘me ala sara sioni na lo pëpe.’
“Andâ lo ye ti zi lo na maboko ti ala
ti kiri na lo na babâ ti lo.
“Gï so Joseph asi na terê ti aita ti lo,
“ala zi yongoro bongo ti lo na terê ti lo,
“pendere yongoro bongo so lo yü, ala mû lo,
“ala bi lo na yâ ti dû ti ngu ni.
“Na ngoi ni so, yâ ti dû ni ayeke senge;
“ngu ayeke na yâ ni pëpe.
“Ala duti ti te ye.
“Tongana ala yô lê ti ala na nduzu,
“ala bâ azo ti mara ti Ismaël
so alondo na Galaad ayeke ga.
“Achameau ti ala ayô aye so afun pendere:
“ngu ti keke so ayuru si akpengba,
mafuta ti keke ti baume
“nga na aporo ti keke so ngu ni agbu ye gbungo;
“ala yeke descend na Égypte.
“Tongaso Juda atene na aita ti lo, lo tene:
“‘Tongana e fâ ita ti e si e honde tënë ti kuâ ti lo,
“‘nzoni ti nyen la e yeke wara dä?
“‘Ala ga, e kä lo na azo ti mara ti Ismaël so,
“‘na e sara ye ti ngangu na lo pëpe.
“‘Kozoni kue, lo yeke ita ti e, mênë ti e la.’
“Tongaso, ala mä ita ti ala ni.
“Tongana awadengo buze ti kodro ti Madian ayeke hon,
“ala gboto Joseph na yâ ti dû ti ngu ni na gigi,
“na ala kä lo na azo ti mara ti Ismaël ni
na lê ti nginza ti argent 20.
“Akoli so ague na Joseph na Égypte.
“Na pekoni, tongana Ruben akiri
na yanga ti dû ti ngu ni
“si lo bâ so Joseph ayeke na yâ ni pëpe,
lo suru bongo na terê ti lo.
“Na ngoi so lo kiri na terê ti aita ti lo, lo tene:
“‘Molenge ni ayeke dä pëpe!
“‘Azo! Mbi yeke sara tongana nyen?’
“Ala fâ mbeni koli-ngasa, na ala mû
yongoro bongo ti Joseph,
“ala yôro ni na yâ ti mênë ni.
“Na pekoni, ala tokua yongoro bongo so na babâ ti ala,
“ala tene:
“‘Ye so e wara la.
“‘Pardon, bâ ni nzoni ti bâ wala
bongo ti molenge ti mo la?’
“‘Jacob abâ bongo ni nzoni si lo tene:
“‘Yongoro bongo ti molenge ti mbi la!
“‘Mbeni sioni nyama ti ngonda ate Joseph awe!
“‘A suru yâ ti lo kete kete awe!’
“Tongaso, Jacob asuru bongo na terê ti lo,
“lo kanga bongo ti vundu na yâ ti lo
na lo sara mua ti molenge ti lo lango mingi.
“Amolenge ti lo ti koli kue
nga na ala ti wali kue ayeke tara ti dë bê ti lo,
“me lo ke ti tene a dë bê ti lo,
na lo yeke tene:
“‘Mbi yeke ngbâ ti toto molenge ti mbi
“juska mbi descend na yâ ti Dû ti kuâ!’
“Babâ ti lo angbâ ti toto lo.
“Na Égypte, azo ti Madian akä lo na Potiphar,
mbeni kota zo na yangbo ti Pharaon
nga mokonzi ti agarde.”
So tâ kota changement,
molenge so a ye lo mingi so aga senge ngbâa!
Aita ti Joseph afa tâ ndoye na mbage ti lo ape,
na mbage ti babâ ti ala Jacob ape,
nga, mingi ahon so
ala fa tâ ndoye na mbage ti Jéhovah,
Babâ ti ala ti yayu ape.
Atâa so e sara na Jéhovah be-ta-zo,
a lingbi ti sara ye na e na lege ni ape.
Parfois, a lingbi ti duti mbeni ita
na bungbi la asara ye na e na lege ni ape.
Mo yeke na yâ ti mara ti tara tongaso?
Biani, so ayeke mbeni lege so azi na mo
ti fa so mo ndoye Jéhovah.
Na lege wa?
Bâ tongana nyen la Joseph asara ye
na yâ ti tara so lo wara.
Bâ tënë so ayeke na Genèse 39:1-23.
“Âdu ti Joseph, a gue na lo na Égypte;
“na Potiphar, zo ti Égypte,
“mbeni kota zo ti yangbo ti Pharaon
nga mokonzi ti agarde,
“avo lo na maboko ti azo ti mara ti Ismaël
so ague na lo kâ.
“Me Jéhovah ayeke na Joseph,
“tongaso ye kue so lo sara aga nzoni,
“na lo la a zia lo na ndö
ti da ti wa ti lo, zo ti Égypte ni.
“Wa ti Joseph ahinga so Jéhovah ayeke na lo,
“nga lo hinga so aye kue so Joseph asara,
Jéhovah asara si aye ni aga nzoni.
“Joseph anzere na lê ti wa ti lo
“nga lo yeke lakue na terê ti lo ti sara kua na lo.
“Tongaso, lo zia Joseph na ndö ti da ti lo,
“nga aye ti lo kue,
lo zia ni na maboko ti Joseph.
“Ti londo na ngoi so lo zia lo na ndö ti da ti lo
nga na ndö ti aye ti lo kue,
“Jéhovah angbâ gï ti sara tufa
na ndö ti da ti zo ti Égypte ni ndali ti Joseph,
“nga tufa ti Jéhovah ayeke na ndö ti aye kue
“so lo yeke na ni na yâ ti da nga na ngonda.
“Tongaso, lo zia aye ti lo kue na maboko ti Joseph;
“lo bi bê ti lo na mbeni ye oko pëpe,
gï kobe so lo yeke te awe.
“Na ndö ni, Joseph ayeke pendere koli mingi.
“Na peko ti aye so,
“wali ti wa ti Joseph ato nda ti bâ lo
na nzara ni na ti tene na lo:
“‘Lango na mbi ma.’
“Me lo yeke ke ka, na lo yeke tene
na wali ti wa ti lo, lo tene:
“‘Bâ, wa ti mbi ayeke hunda mbi pëpe
“‘na ndö ti aye ti lo so ayeke na yâ ti da so,
“‘nga aye ti lo kue, lo zia ni na maboko ti mbi.
“‘Na yâ ti da so, mbeni zo so ayeke kota
ahon mbi ayeke dä pëpe,
“‘nga lo gbanzi ye oko na mbi pëpe,
gï mo oko awe,
“‘ndali ti so mo yeke wali ti lo.
“‘Tongaso mbi lingbi ti sara
kota ye ti sioni so tongana nyen?
“Nga mbi lingbi ti sara siokpari
na terê ti Nzapa tongana nyen?’
“Tongaso, lo yeke sara tënë na Joseph lâ na lâ,
“me Joseph ayeda lâ oko pëpe ti bungbi na lo
wala ti ngbâ na terê ti lo.
“Mbeni lâ, na ngoi so Joseph alï na da
ti sara kua ti lo,
“zo ti kua oko ayeke na yâ ti da ni pëpe.
“Tongaso, wali ni agbu
bongo ti Joseph na lo tene:
“‘Lango na mbi ma!’
“Me Joseph azia bongo ti lo ni
na maboko ti wali ni, na lo kpe lo sigi.
“Gï so wali ni abâ so Joseph azia bongo ti lo
na maboko ti lo na lo kpe lo sigi,
“lo to nda ti iri azo ti kua ni
nga lo tene na ala:
“‘Ala bâ awe!
“‘Hébreu so koli ti mbi aga na lo so,
“‘lo ye ti sara si e ga ye ti ngia.
“‘Lo ga na terê ti mbi ti lango na mbi,
“‘me mbi komanse ti dekongo ngangu.
“‘Gï so lo bâ so mbi yeke dekongo ngangu,
“‘lo dö bongo ti lo, lo zia na terê ti mbi, lo kpe lo sigi.’
“‘Na pekoni, lo bata bongo ni
nduru na terê ti lo juska wa ti Joseph akiri.
“Lo tene na lo oko tënë ni, lo tene:
“‘Zo ti kua ni, Hébreu so mo ga na lo na e so,
“‘lo ga na terê ti mbi ti sara si mbi ga ye ti ngia.
“‘Me gï so mbi komanse ti dekongo ngangu,
“lo dö bongo ti lo, lo zia
na terê ti mbi, lo kpe lo sigi.’
“Gï so wa ti Joseph amä tënë so wali ti lo
atene na lo, atene:
“‘Bâ aye so zo ti kua ti mo so asara na mbi so,’
“ngonzo agbu lo ngangu!
“Tongaso wa ti Joseph amû lo
azia lo na da ti kanga,
“ndo so a yeke kanga azo ti kanga ti gbia dä,
“na lo ngbâ kâ na da ti kanga ni.
“Me Jéhovah ayeke na Joseph lakue,
“na lo ngbâ ti fa tâ ndoye na Joseph
“nga lo sara si Joseph anzere
na lê ti kota zo ti da ti kanga ni.
“Tongaso kota zo ti da ti kanga azia
azo ti kanga ni kue na maboko ti Joseph.
“Ye kue so ala sara kâ,
Joseph la amû yanga si ala sara ni.
“Kota zo ti da ti kanga ni
“ayeke bâ lege ti ye oko pëpe so a zia lo na ndö ni,
“ndali ti so Jéhovah ayeke na Joseph.
“Ye kue so lo sara, Jéhovah asara si a ga nzoni.
Jéhovah angbâ ti bâ ndo na ndö ti Joseph,
nga lo sara si aye kue so Joseph asara aga nzoni.
Ngbanga ti nyen la Jéhovah aye Joseph tongaso?
Ngbanga ti so Joseph angbâ gï ti ye Nzapa mingi.
Ye so asi na Joseph afa na e so
tongana e ngbâ ti ndoye Jéhovah
lo yeke zia e ape.
Me lo yeke mû na e ye so e bezoin ni
na ngoi so alingbi si e ngbâ ti gbu ngangu.
E kiri na mbaï ti Joseph,
a zia lo ti bâ ndo na ndö ti azo ti kanga use
so ayeke akete zo ape:
zo ti mungo ye ti nyongo na Pharaon
nga mokonzi ti sarango mapa.
Na mbeni bï, ala bâ li ti ala
me ala hinga ndani ape.
Jéhovah amû maboko na Joseph
ti fa nda ti bango li ni na lege ni,
na bango li ni asi gï tongana ti so a fa so.
Bâ so na Genèse 40:14,
Joseph atene na zo ti mungo ye ti nyongo na gbia ni, lo tene:
“A lingbi mo dabe ti mo na mbi
tongana ye aga nzoni na mo;
“pardon, fa tâ ndoye na mbi,
mo sara tënë ti mbi na Pharaon,
si a zi mbi na ndo so.”
Me zo ti mungo ye ti nyongo ni
agirisa na ndö ti Joseph.
Na nda ni, Pharaon lo wani lo bâ abango li use
so lo hinga ndani ape:
anyama so ange ngengo ate ala so akono
nga ambeni li ti alê ti kobe so ange ngengo
amene ati so ayeke pendere.
Mbeni prêtre wala mbeni wandara ti Égypte oko
ti fa nda ti abango li so ayeke dä ape.
Na nda ni, zo ti mungo ye ti nyongo
na Pharaon atene na lo
so Joseph ayeke na kpengba kode
ti fango peko ti abango li.
Hio a gue azi Joseph na da ti kanga.
Na ngoi so e yeke continué dikongo
Genèse 41 ti londo na versê 25,
Joseph, so ayeke fadeso na ngu 30,
aluti na gbele gbia.
“Joseph atene na Pharaon:
“‘Nda ti abango li so Pharaon abâ so ayeke gï oko.
“‘Tâ Nzapa afa na Pharaon ye so lo yeke sara ande.
“‘Awali-bagara mbasambala
so ayeke nzoni ayeke ngu mbasambala.
“‘Nga, ali ti alê ti kobe mbasambala so ayeke nzoni
ayeke ngu mbasambala.
“‘Nda ti abango li ni ayeke gï oko.
“‘Awali-bagara mbasambala so ange ngengo
“‘na so ayeke pendere pëpe, so asigi
na peko ti ala, ayeke ngu mbasambala;
“‘na ali ti alê ti kobe mbasambala
so alê ni ayeke dä pëpe,
“‘so pupu ti mbage ti est asara si a hule,
“‘ayeke duti ande ngu mbasambala
so kota nzara ayeke dä.
“‘Tongana ti so mbi tene na Pharaon awe,
“‘tâ Nzapa afa na Pharaon ye so lo yeke sara ande.
“‘Na yâ ti ngu mbasambala, akobe ayeke
duti gbani gbani na yâ ti kodro ti Égypte kue.
“‘Me ngu mbasambala so kota nzara
ayeke duti dä ayeke ga na pekoni,
“‘na azo ayeke girisa tënë ti gbâ ti akobe kue
so ayeke na yâ ti kodro ti Égypte
“‘nga kota nzara ni ayeke woko kodro ni.
“‘Azo ayeke girisa so kobe
ayeke kozo gbani gbani na yâ ti kodro ni
“‘ngbanga ti kota nzara so aga na pekoni,
“‘ndali ti so kota nzara ni ayeke
duti ande ngangu mingi.
“‘A fa bango li ni fani use na Pharaon
“‘ndali ti so tâ Nzapa amû desizion ti sara ye ni so biani,
na tâ Nzapa ayeke sara ni na yâ ti kete ngoi.’”
Joseph aleke mbeni kode ti bâ si
kobe aduti dä nzoni
na ngoi ti kota nzara so ayeke ga.
Nda ti bango li so Joseph afa
nga nzoni wango so lo mû anzere mingi na Pharaon
asara si lo zia Joseph use zo na peko ti lo,
so akomande na ndö ti Égypte kue.
Ngu miombe na pekoni,
kota nzara amû yâ ti kodro ni kue.
Andu nga afami ti Joseph.
Jacob atene na amolenge ti lo ti gue ti vo kobe na Égypte.
Amolenge ti Jacob, ayaya ni,
bale-oko ague na Égypte.
Me, Benjamin so ayeke ngambe ni
angbâ na yanga-da.
Aita ti Joseph bale-oko aga na ala kuku na gbe ti lo,
asara si ye so Joseph afa na yâ ti bango li
angu mingi kozo aga tâ tënë.
Joseph ahinga aita ti lo, me ala hinga lo ape.
Lo sara tënë na ala gï na yanga
ti kodro ti azo ti Égypte
na mbeni zo la akiri peko ti atënë ni,
na lo sara si ala hinga lo ape.
Joseph ayeke na mbeni desizion ti mû.
Lo yeke sara kua na komandema ti lo
ti sara si ye aga ngangu na aita ti lo?
Lo yeke tomba ala,
lo bâ so ala lingbi ti tene lo mû maboko na ala ape?
Wala lo yeke gi lege kue ti kiri ti mä terê na ala?
Lo yeke mû tapande ti tâ ndoye ti Jéhovah?
Tongana fade ayeke mo, mo yeke sara nyen?
Joseph aye ti hinga wala ala changé awe
wala ala ngbâ ti ke lo nga ti sara bê na terê ti lo.
Ni la, lo tene ala yeke azo ti bembengo ndo,
lo tene na ala so Siméon ayeke ngbâ na da ti kanga
juska ala ga na Benjamin si.
Zia e diko Genèse 42:21-24.
“‘Ti tâ tënë ni, a yeke punir e
ndali ti ye so e sara lani na ita ti e ti koli so,
“‘ngbanga ti so na ngoi so lo voro terê na e lani
ti bâ mawa ti lo na yâ ti vundu ti lo,
“‘e mä lo pëpe.
“Ndani la si ye ti vundu so asi na e.’
“Ruben atene:
“‘Mbi tene na ala lani ape?
“‘Mbi tene: “Ala sara siokpari na terê ti molenge so pëpe,”
“‘me ala ke ti mä mbi.
“‘Ala bâ fadeso awe!
“A yeke hunda mênë ti lo na maboko ti e.’
“Me ala hinga pëpe so Joseph
ayeke mä yâ ti tënë ni,
“ndali ti so zo ti kiringo peko ti tënë
ayeke na popo ti lo na ala.
“Tongaso, lo gboto terê ti lo na mbeni ndo,
na lo komanse ti toto.
“Na ngoi so lo kiri, lo sara tënë na ala,
na lo mû Siméon, lo kanga lo na lê ti ala.”
Ruben asara vundu ndali ti ye ti sioni so
ala sara na Joseph.
Eskê Ruben na aita ti lo achangé bê ti ala biani?
Ti hinga ni, Joseph ahunda aita ti lo
ti kiri na Canaan
na ti ga na tanga ti ala Benjamin na Égypte.
Jacob asara nyen na ngoi so
a hunda ti gue na Benjamin na Égypte?
Genèse 42:36, 37 akiri tënë na ni:
“‘Mbi la ala zia mbi na mawa so!
“‘Joseph ayeke dä encore ape,
“‘Siméon nga kue ayeke dä pëpe,
“‘na ala yeke mû ande Benjamin ti gue na lo!
“‘Mbi oko so la aye so kue aga na ndö ti mbi so!
“Me Ruben atene na babâ ti lo:
“‘Mo peut ti fâ amolenge ti mbi ti koli use so
“‘tongana mbi kiri na lo na mo pëpe.
Zia lo na maboko ti mbi, na mbi la mbi yeke kiri na lo na mo.’”
Jacob adö sese!
Lo ke ti tene a hon na Benjamin.
Ye oko, na use ngu ti kota nzara ni,
kobe ti Jacob nga na ti azo ti da ti lo kue ahunzi.
Eskê Jacob ayeke yeda fadeso
ti tene Benjamin ague na Égypte
legeoko na aita ti lo ti ga na kobe?
Zia e bâ kiringo tënë ni na
Genèse 43:8-10, 13, nga 14.
“Juda avoro yanga na babâ ti lo Israël, atene:
“‘Zia molenge ni ague na mbi,
“‘si e mû lege e gue; tongaso si e ngbâ na fini,
“‘e kui pëpe, e na mo nga na amolenge ti e.
“‘Mbi la mbi yeke sara ande kue si sioni asi na lo pëpe.
“‘Mo lingbi ti hunda ande tënë ti lo na maboko ti mbi.
“‘Tongana mbi ga na lo pëpe na mbi fa lo na mo pëpe,
“‘andâ siokpari so mbi sara na terê ti mo
ayeke ngbâ lakue lakue.
“Me tongana fade e ngbâ ti ku pëpe,
andâ e gue kâ e kiri fani use awe.’
“‘Ala mû ita ti ala ni, ala kiri na ndo ti koli ni.
“‘Zia Nzapa so ngangu ti lo ahon angangu kue
asara si koli ni abâ mawa ti ala,
“‘si lo zi na ala ita ti ala ni nga na Benjamin.
“‘Me ti mbi, tongana a hunda
ti tene mbi ngbâ na mawa,
mbi yeke ngbâ na mawa ni!’”
Atâa so kozo Juda asara kota bê na terê ti Joseph,
so babâ ni aye lo mingi,
fadeso lo yeda ti bata Benjamin,
molenge so babâ ni aye lo mingi.
Tongaso Jacob azia lege na amolenge ti lo ti kiri na Égypte,
ala gue na gbâ ti matabisi na Joseph.
Zia e continué dikongo Genèse 43:26-30.
“Na ngoi so Joseph alï na yâ ti da ni,
“ala ga na matabisi ni na lo,
na ala kuku na sese na gbe ti lo.
“‘Babâ ti ala, mbakoro-koli so
ala sara tënë ti lo so, lo yeke senge?
“Lo ngbâ na fini?’
“Ala tene:
“‘Zo ti kua ti mo, babâ ti e, ayeke senge.
“Lo ngbâ na fini.’
“Na pekoni, ala kuku, ala kpo li ti ala na sese.
“Tongana lo yô lê ti lo, lo bâ ita ti lo Benjamin,
“molenge ti mama ti lo, lo hunda ndo, lo tene:
“‘Ita ti ala, tanga ti ala ni,
so ala sara tënë ti lo na mbi so la?’
“Nga lo tene:
“‘Zia Nzapa asara nzoni bê na mo, molenge ti mbi.’
“Na bango ita ti lo, Joseph alingbi
ti kanga bê ti lo encore ape;
“lo hon hio ti gi mbeni ndo ti toto dä.
“Tongaso, lo lï na yâ ti mbeni kubu,
na ngu ti lê ti lo ato nda ti ga.”
Joseph aye ti hinga vrai ye so ayeke na yâ ti bê ti aita ti lo,
tongaso lo tara ala.
Nyen la lo sara?
Joseph ahunda na azo ti kua ti lo
ti tuku kobe na yâ ti asac ti aita ti lo.
Nga, sân ti tene ala hinga,
lo zia kopo ti argent ti lo wani
na yâ ti sac ti Benjamin.
Na peko ti so ala hon ayo kete,
Joseph atokua azo ti kua ti lo na peko ti ala.
Na ngoi so azo ti kua ni awara ala, ala hunda ala:
‘Ala nzi kopo ti argent ti maître ti e ngbanga ti nyen?’
Aita ti Joseph ake na kuru go na ala tene:
‘Tongana ala wara kopo so na yâ ti bozo ti mbeni oko ti e,
zia ala fâ zo ni so.’
Tongaso, azo ti kua ni agi yâ ti asac ti ala kue,
na ala wara ni na yâ ti sac ti Benjamin!
Vundu ahon ndö ti aita ti lo
ala suru bongo na terê ti ala.
Li ti ala aga kirikiri, na ala
na Benjamin kue akiri na da ti Joseph.
Juda atï na sese na gbe ti Joseph, lo tene:
“Tâ Nzapa asigi na faute ti angbâa ti mo awe.
E ga angbâa ti mo wa ti e fadeso awe.”
Joseph, angbâ ti tara ala, lo be lê lo tene:
‘Âdu ti ala atanga ni, ala kiri na yanga-da,
me Benjamin adoit ti ngbâ ge ti ga ngbâa ti mbi!’
Juda avoro yanga:
‘Tongana mbi kiri na Benjamin ape,
‘ti tâ tënë ni babâ ti mbi ayeke kui
na siokpari so mbi sara na terê ti lo
ayeke ngbâ lakue lakue.’
Juda aye ti tene babâ ti lo abâ pasi ape
tongana lo perdre molenge so lo ye lo mingi,
lo ye ti tene lo wani la lo ga ngbâa
na place ti Benjamin.
Zia e diko Genèse 45:1-15 ti bâ sarango ye ti Joseph:
“Ge, Joseph alingbi ti kanga bê ti lo
encore ape na lê ti azo ti kua ti lo kue.
“Tongaso, lo dekongo, lo tene:
“‘Mbi ye azo kue asigi!’
“Mbeni zo nde ayeke na terê ti Joseph pëpe
na ngoi so lo fa terê ti lo na aita ti lo.
“Tongaso, lo komanse ti toto ngangu,
“na azo ti Égypte amä ni
nga azo ti da ti Pharaon amä ni.
“Joseph atene na aita ti lo, atene:
“‘Mbi Joseph la.
“Babâ ti mbi angbâ na fini?’
“Me aita ti lo ayeke na ngangu pëpe ti kiri tënë na lo,
“ngbanga ti so li ti ala akpe kue ndali ti lo.
“Tongaso, Joseph atene na aita ti lo, atene:
“‘Pardon, ala ga na terê ti mbi.’
“Ala gue na terê ti lo.
“Lo tene:
“‘Mbi ita ti ala Joseph la,
“‘mbi so ala kä mbi na azo ti Égypte.
“‘Me zia bê ti ala ason pëpe
“‘nga zia ala bi tënë na li ti mba pëpe
ngbanga ti so ala kä mbi ge;
“‘a yeke ti bata ala na fini la
Nzapa atokua mbi kozo ti ala.
“‘Use ngu ti kota nzara na sese ni la,
“‘na a ngbâ ngu oku so na yâ ni dengo yaka
wala kongo lê ti kobe
“‘ayeke duti ande dä pëpe.
“‘Me Nzapa atokua mbi kozo ti ala ti tene
“‘mbeni tanga ti ala angbâ na ndö ti sese
“‘nga ti bata ala na fini na lege
ti mbeni kota ye so a sara ti zi ala.
“‘Tongaso a yeke ala la atokua mbi ge pëpe,
“‘me a yeke tâ Nzapa,
“‘si lo zia mbi tongana
kota zo ti mungo wango na Pharaon,
“‘tongana seigneur ti da ti lo kue
“‘nga tongana zo so akomande na ndö ti kodro ti Égypte kue.
“‘Ala kiri hio na ndo ti babâ ti mbi, ala tene na lo, atene:
“‘“Molenge ti mo Joseph atene:
“‘“‘Nzapa azia mbi seigneur na ndö ti Égypte kue.
“‘“‘Ga na mbi ge. Ku pëpe.
“‘“‘Mo yeke sara kodro na sese ti Goshen;
“‘“‘ge la mo yeke duti ande nduru na mbi,
mo, amolenge ti mo, a-âta ti mo,
“‘“‘anyama ti mo kue nga na aye ti mo kue.
“‘“‘Kâ, mbi yeke sara si mo wara kobe,
teti a ngbâ ngu oku ti tene kota nzara ni ahunzi.
“‘“‘Tongaso pëpe, mo na azo ti da ti mo ayeke tï na yâ ti yere
nga aye ti mo kue ayeke buba.’”
“‘Ala nga na ita ti mbi Benjamin abâ na lê ti ala
“‘so mbi la mbi yeke sara tënë na ala so.
“‘Tongaso, ala fa na babâ ti mbi
tënë ti gloire kue so mbi wara na Égypte
“‘nga na aye kue so ala bâ.
Ala sara hio, ala ga na babâ ti mbi ge.’
“Na pekoni, lo tï na ndö ti go ti ita ti lo Benjamin,
“na lo to nda ti toto, Benjamin nga
atoto na ndö ti go ti lo.
Lo su ngbangba ti aita ti lo kue nga lo toto na ndö ti go ti ala.”
Ti gue oko na mbaï ni, Jacob,
na afami ti lo 70 tongaso la ague na Égypte.
Pharaon amû na ala sese ti Goshen
ti tene ala duti dä.
Ahale ti Jacob asara ngu 215 na Égypte
juska na ngoi so a kangbi yâ ti Kota Ngu-Bengba
si ala kue so wungo ti ala asara kutu ota wala ahon so,
ahon na yâ ni si na nda ni
ala gue ala mû Sese ti Zendo.
Jéhovah asara kua na Joseph
ti bata molongo ti akotara so
ague juska ti si na Messie.
Nyen la mbaï ti Joseph alingbi ti fa na e?
Atâa kpale wa la Joseph atingbi na ni,
lo ngbâ ti fa tâ ndoye na mbage ti Jéhovah.
Teti angu mingi, lo bâ pasi na peko ti terê,
me lo bata tënë lâ oko na bê ti lo ape.
Laso, e lingbi pëpe ti duti na ngangu
na ndö ti atara kue so e wara na yâ ti sioni dunia so.
Me e lingbi ti duti na ngangu na ndö
ti sarango ye ti e na gbele atara ni.
E ke ti sara ngonzo na terê ti Jéhovah.
E ye Jéhovah,
na e leke na bê ti e ti fa ni na lege so
e ke asarango ye kue so alingbi ti son bê ti lo.
Na ngoi so dutingo ti Joseph achangé,
lo fa tâ ndoye na mbage ti afami ti lo,
atâa so aita ti lo asara ye na lo na lege ni ape.
Biani, so Joseph afa tâ ndoye na mbage ti afami ti lo
asara si mbeni prophétie aga tâ tënë!
Na ngoi ti Abraham kotara ti Joseph,
Jéhovah afa mbilimbili ngoi so lo yeke zi azo ti lo:
mbilimbili angu 430 na pekoni.
Tongana Joseph afa fade tâ ndoye na mbage ti afami ti lo ape,
prophétie so ayeke ga tâ tënë tongana nyen?
Tâ tënë, tâ ndoye so e fa na mbage ti aita ti e
ayeke kota ye na lê ti Jéhovah.
Tongana asi so mbeni ita ason bê ti mo,
tï pëpe na yâ ti tara na dikongo asioni tënë na ndö ti lo
wala ti son bê ti lo na mbeni fason.
Sara kue ti tene siriri akiri na popo ti mo na ita ti mo.
Girisa ape, Jéhovah aye aita ti e mingi.
Ala lingbi nga ti tene e fa tâ ndoye na mbage ti ala!
Na yâ ti mbaï so Jéhovah la ayeke nzoni tapande
ti tâ ndoye so ahon atanga ni kue.
Afami ti Joseph ake lo,
wali ti patron ti lo atene mvene na ndö ti lo
na a bï lo na da ti kanga;
me Jéhovah “ayeke na Joseph lakue,
na lo ngbâ ti fa tâ ndoye na Joseph.”
Ngbanga ti nyen?
Lo bâ so Joseph angbâ be-ta-zo na lo,
tongaso lo kue lo duti be-ta-zo na Joseph.
Fason so Jéhovah asara ye na Joseph lani
afa nga tâ ndoye ti lo na mbage ti azo ti Israël.
So Jéhovah asara kua na Joseph ti bata afami ti lo,
asara si lo bata na fini akotara ti Messie
nga lo bâ si zendo ti zingo azo ti Israël
aga tâ tënë na tâ ngoi ni.
Ye so adë bê ape?
Azo so siokpari ayeke na terê ti ala
alingbi ti zia vundu na bê ti mo,
ti he mo, ti tene mvene na ndö ti mo
wala ti sara ye na mo na lege ni ape.
Me tongana mo ngbâ be-ta-zo,
Jéhovah ayeke zia mo lâ oko ape.
Lo girisa Joseph lâ oko ape,
na lo yeke girisa nga awakua be-ta-zo ti lo ti laso ape.
Ngbâ nduru na Jéhovah,
na lo yeke ngbâ ti fa tâ ndoye na mbage ti mo.

Jéhovah angbâ lakue ti fa tâ ndoye
- 

Jéhovah angbâ lakue ti fa tâ ndoye

Na yâ ti dunia so,
e kue e yeke tingbi na atara.
Mo hunda terê ti mo lâ oko awe
wala Jéhovah ayeke aidé mo?
Si lo yeke aidé mo, na ngoi wa?
E lingbi ti duti sûr
so Jéhovah ayeke aidé e na ngoi ti atara.
Ngbanga ti nyen?
Ngbanga ti so sarango ye ti lo
 so ayeke kota mingi,
surtout so apika bê ayeke ndoye.
Ti hinga ye na ndö ti sarango ye so,
nga tongana nyen la e wani e lingbi ti fa ni,
zia e bâ mbaï ti Bible na ndö ti Joseph.
A dü Joseph na Mésopotamie ahon ngu 3700 awe.
Babâ ti lo ayeke Jacob, so a iri lo nga Israël.
Joseph ayeke na aita bale-oko 
so mama ti ala ayeke nde,
na Benjamin so lo na lo ayeke mama oko.
Na ngoi so Joseph angbâ maseka mingi,
lo komanse ti tingbi na aye ti ngangu ndali ti so
ayaya ti lo bale-oko asara bê na terê ti lo.
Me, atara ti Joseph ague na lo 
ti sö afami ti lo kue na ngoi ti kota nzara.
Na ndö ni, atara ti lo asara si 
e lingbi ti wara atufa ti lakue lakue.
Mbi tisa ala ti bâ legeoko na yâ ti Bible ti ala
na ngoi so ala yeke mä dikongo Genèse 37: 2-11.
“Na ngoi so Joseph ayeke na ngu 17,
“lo na aita ti lo ti koli, amolenge ti Bilhah na ti Zilpah
“so ayeke awali ti babâ ti lo, 
ayeke bata ataba.
“Joseph aga afa na babâ ti ala 
asioni ye so ala yeke sara.
“Israël aye Joseph mingi ahon tanga 
ti amolenge ti lo ti koli kue,
“ndali ti so lo yeke molenge ti lâ ti mbakoro ti lo;
“lo fü na lo mbeni pendere yongoro bongo.
“Tongana tanga ti aita ti lo ti koli abâ so 
babâ ti ala aye lo mingi ahon ala,
“ala to nda ti ke lo, 
na ala yeke sara tënë na lo yeke pëpe.
“Mbeni lâ, Joseph abâ li ti lo, 
na lo fa peko ni na aita ti lo;
“ye so lo tene na ala asara si 
ala ke lo ahon ti kozo.
“Lo tene na ala:
“‘Pardon, ala mä bango li so mbi bâ:
“‘Mbi na ala e yeke na yaka, e yeke fâ akobe 
ti yaka ni na e yeke kanga gere ni;
“‘mo ye ti bâ, akobe ti mbi so 
mbi fâ si mbi kanga gere ni so
“‘alondo aluti na nduzu,
“‘na akobe ti ala so ala fâ 
si ala kanga gere ni so angoro ti mbi ni
“‘na akuku na gbe ni.’
“Me aita ti lo atene na lo:
“‘Mo ye ti tene so mo yeke duti ande gbia
 na ndö ti e nga mo yeke komande e?’
“Ala kiri ala ke lo ahon ti kozo ndali ti bango li ti lo
“nga na tënë so lo tene.
“Na pekoni, lo kiri lo bâ li ti lo 
na lo fa peko ni na aita ti lo,
“lo tene:
“‘Mbi kiri mbi bâ li ti mbi.
“‘Ti so ni so, lâ, nze na atongoro 11 
akuku na gbe ti mbi.’
“Lo fa peko ni na babâ ti lo nga na aita ti lo;
“na babâ ti lo asuku na lo nga lo tene na lo:
“‘Bango li so mo bâ so aye ti tene nyen la?
“‘A ye ti tene so mbi na mama ti mo nga na aita ti mo,
“‘e yeke ga na terê ti mo 
e kuku na gbe ti mo?’
“Aita ti lo ti koli asara bê na terê ti lo,
me babâ ti lo abata tënë so.”
A yeke lani ngangu na sewa ti Joseph 
ti yeda na nda ti bango li ti lo so!
Me, Jacob “abata tënë so” na li ti lo.
So ti tene abango-li ti Joseph.
Na lege wa?
Lo ngbâ ti pensé na ndö ni.
Peut-être lo bâ so bango li 
ti molenge ti lo so alondo na Jéhovah.
Me, aita ti Joseph asara ti ala ye nde.
Zia e mä dikongo Genèse 37:18-36.
“Na ngoi so lo ngbâ ayo kete na ala, 
lê ti ala atï na ndö ti lo;
“kozo si lo si na terê ti ala, 
ala to nda ti mä terê na ndö ti lo ti fâ lo.
“Ala tene na mba, ala tene:
“‘Bâ zo ti bango li so la ayeke ga so!’
“‘Ala ga e fâ lo, e bi kuâ ti lo na yâ ti mbeni dû ti ngu so;
“‘na e tene mbeni sioni 
nyama ti ngonda la ate lo.
“‘Na pekoni, e bâ wala abango li ti lo ni 
ayeke ga ande tâ tënë.’
“Tongana Ruben amä tënë so, 
lo gi ti zi lo na maboko ti ala.
“Tongaso lo tene:
“‘E zi fini ti lo pëpe.’
“Ruben akiri atene na ala:
“‘Ala tuku mênë pëpe.
“‘Ala bi lo na yâ ti dû ti ngu so 
ayeke na yâ ti benyama so,
“‘me ala sara sioni na lo pëpe.’
“Andâ lo ye ti zi lo na maboko ti ala 
ti kiri na lo na babâ ti lo.
“Gï so Joseph asi na terê ti aita ti lo,
“ala zi yongoro bongo ti lo na terê ti lo,
“pendere yongoro bongo so lo yü, ala mû lo,
“ala bi lo na yâ ti dû ti ngu ni.
“Na ngoi ni so, yâ ti dû ni ayeke senge;
“ngu ayeke na yâ ni pëpe.
“Ala duti ti te ye.
“Tongana ala yô lê ti ala na nduzu,
“ala bâ azo ti mara ti Ismaël 
so alondo na Galaad ayeke ga.
“Achameau ti ala ayô aye so afun pendere:
“ngu ti keke so ayuru si akpengba, 
mafuta ti keke ti baume
“nga na aporo ti keke so ngu ni agbu ye gbungo;
“ala yeke descend na Égypte.
“Tongaso Juda atene na aita ti lo, lo tene:
“‘Tongana e fâ ita ti e si e honde tënë ti kuâ ti lo,
“‘nzoni ti nyen la e yeke wara dä?
“‘Ala ga, e kä lo na azo ti mara ti Ismaël so,
“‘na e sara ye ti ngangu na lo pëpe.
“‘Kozoni kue, lo yeke ita ti e, mênë ti e la.’
“Tongaso, ala mä ita ti ala ni.
“Tongana awadengo buze ti kodro ti Madian ayeke hon,
“ala gboto Joseph na yâ ti dû ti ngu ni na gigi,
“na ala kä lo na azo ti mara ti Ismaël ni 
na lê ti nginza ti argent 20.
“Akoli so ague na Joseph na Égypte.
“Na pekoni, tongana Ruben akiri 
na yanga ti dû ti ngu ni
“si lo bâ so Joseph ayeke na yâ ni pëpe, 
lo suru bongo na terê ti lo.
“Na ngoi so lo kiri na terê ti aita ti lo, lo tene:
“‘Molenge ni ayeke dä pëpe!
“‘Azo! Mbi yeke sara tongana nyen?’
“Ala fâ mbeni koli-ngasa, na ala mû 
yongoro bongo ti Joseph,
“ala yôro ni na yâ ti mênë ni.
“Na pekoni, ala tokua yongoro bongo so na babâ ti ala,
“ala tene:
“‘Ye so e wara la.
“‘Pardon, bâ ni nzoni ti bâ wala 
bongo ti molenge ti mo la?’
“‘Jacob abâ bongo ni nzoni si lo tene:
“‘Yongoro bongo ti molenge ti mbi la!
“‘Mbeni sioni nyama ti ngonda ate Joseph awe!
“‘A suru yâ ti lo kete kete awe!’
“Tongaso, Jacob asuru bongo na terê ti lo,
“lo kanga bongo ti vundu na yâ ti lo 
na lo sara mua ti molenge ti lo lango mingi.
“Amolenge ti lo ti koli kue 
nga na ala ti wali kue ayeke tara ti dë bê ti lo,
“me lo ke ti tene a dë bê ti lo, 
na lo yeke tene:
“‘Mbi yeke ngbâ ti toto molenge ti mbi
“juska mbi descend na yâ ti Dû ti kuâ!’
“Babâ ti lo angbâ ti toto lo.
“Na Égypte, azo ti Madian akä lo na Potiphar,
mbeni kota zo na yangbo ti Pharaon 
nga mokonzi ti agarde.”
So tâ kota changement,
molenge so a ye lo mingi so aga senge ngbâa!
Aita ti Joseph afa tâ ndoye na mbage ti lo ape,
na mbage ti babâ ti ala Jacob ape, 
nga, mingi ahon so
ala fa tâ ndoye na mbage ti Jéhovah, 
Babâ ti ala ti yayu ape.
Atâa so e sara na Jéhovah be-ta-zo,
a lingbi ti sara ye na e na lege ni ape.
Parfois, a lingbi ti duti mbeni ita 
na bungbi la asara ye na e na lege ni ape.
Mo yeke na yâ ti mara ti tara tongaso?
Biani, so ayeke mbeni lege so azi na mo 
ti fa so mo ndoye Jéhovah.
Na lege wa?
Bâ tongana nyen la Joseph asara ye 
na yâ ti tara so lo wara.
Bâ tënë so ayeke na Genèse 39:1-23.
“Âdu ti Joseph, a gue na lo na Égypte;
“na Potiphar, zo ti Égypte,
“mbeni kota zo ti yangbo ti Pharaon 
nga mokonzi ti agarde,
“avo lo na maboko ti azo ti mara ti Ismaël 
so ague na lo kâ.
“Me Jéhovah ayeke na Joseph,
“tongaso ye kue so lo sara aga nzoni,
“na lo la a zia lo na ndö 
ti da ti wa ti lo, zo ti Égypte ni.
“Wa ti Joseph ahinga so Jéhovah ayeke na lo,
“nga lo hinga so aye kue so Joseph asara, 
Jéhovah asara si aye ni aga nzoni.
“Joseph anzere na lê ti wa ti lo
“nga lo yeke lakue na terê ti lo ti sara kua na lo.
“Tongaso, lo zia Joseph na ndö ti da ti lo,
“nga aye ti lo kue, 
lo zia ni na maboko ti Joseph.
“Ti londo na ngoi so lo zia lo na ndö ti da ti lo 
nga na ndö ti aye ti lo kue,
“Jéhovah angbâ gï ti sara tufa 
na ndö ti da ti zo ti Égypte ni ndali ti Joseph,
“nga tufa ti Jéhovah ayeke na ndö ti aye kue
“so lo yeke na ni na yâ ti da nga na ngonda.
“Tongaso, lo zia aye ti lo kue na maboko ti Joseph;
“lo bi bê ti lo na mbeni ye oko pëpe, 
gï kobe so lo yeke te awe.
“Na ndö ni, Joseph ayeke pendere koli mingi.
“Na peko ti aye so,
“wali ti wa ti Joseph ato nda ti bâ lo 
na nzara ni na ti tene na lo:
“‘Lango na mbi ma.’
“Me lo yeke ke ka, na lo yeke tene 
na wali ti wa ti lo, lo tene:
“‘Bâ, wa ti mbi ayeke hunda mbi pëpe
“‘na ndö ti aye ti lo so ayeke na yâ ti da so,
“‘nga aye ti lo kue, lo zia ni na maboko ti mbi.
“‘Na yâ ti da so, mbeni zo so ayeke kota 
ahon mbi ayeke dä pëpe,
“‘nga lo gbanzi ye oko na mbi pëpe, 
gï mo oko awe,
“‘ndali ti so mo yeke wali ti lo.
“‘Tongaso mbi lingbi ti sara 
kota ye ti sioni so tongana nyen?
“Nga mbi lingbi ti sara siokpari 
na terê ti Nzapa tongana nyen?’
“Tongaso, lo yeke sara tënë na Joseph lâ na lâ,
“me Joseph ayeda lâ oko pëpe ti bungbi na lo 
wala ti ngbâ na terê ti lo.
“Mbeni lâ, na ngoi so Joseph alï na da 
ti sara kua ti lo,
“zo ti kua oko ayeke na yâ ti da ni pëpe.
“Tongaso, wali ni agbu 
bongo ti Joseph na lo tene:
“‘Lango na mbi ma!’
“Me Joseph azia bongo ti lo ni 
na maboko ti wali ni, na lo kpe lo sigi.
“Gï so wali ni abâ so Joseph azia bongo ti lo 
na maboko ti lo na lo kpe lo sigi,
“lo to nda ti iri azo ti kua ni 
nga lo tene na ala:
“‘Ala bâ awe!
“‘Hébreu so koli ti mbi aga na lo so,
“‘lo ye ti sara si e ga ye ti ngia.
“‘Lo ga na terê ti mbi ti lango na mbi,
“‘me mbi komanse ti dekongo ngangu.
“‘Gï so lo bâ so mbi yeke dekongo ngangu,
“‘lo dö bongo ti lo, lo zia na terê ti mbi, lo kpe lo sigi.’
“‘Na pekoni, lo bata bongo ni 
nduru na terê ti lo juska wa ti Joseph akiri.
“Lo tene na lo oko tënë ni, lo tene:
“‘Zo ti kua ni, Hébreu so mo ga na lo na e so,
“‘lo ga na terê ti mbi ti sara si mbi ga ye ti ngia.
“‘Me gï so mbi komanse ti dekongo ngangu,
“lo dö bongo ti lo, lo zia 
na terê ti mbi, lo kpe lo sigi.’
“Gï so wa ti Joseph amä tënë so wali ti lo 
atene na lo, atene:
“‘Bâ aye so zo ti kua ti mo so asara na mbi so,’ 
“ngonzo agbu lo ngangu!
“Tongaso wa ti Joseph amû lo 
azia lo na da ti kanga,
“ndo so a yeke kanga azo ti kanga ti gbia dä,
“na lo ngbâ kâ na da ti kanga ni.
“Me Jéhovah ayeke na Joseph lakue,
“na lo ngbâ ti fa tâ ndoye na Joseph
“nga lo sara si Joseph anzere 
na lê ti kota zo ti da ti kanga ni.
“Tongaso kota zo ti da ti kanga azia 
azo ti kanga ni kue na maboko ti Joseph.
“Ye kue so ala sara kâ, 
Joseph la amû yanga si ala sara ni.
“Kota zo ti da ti kanga ni
“ayeke bâ lege ti ye oko pëpe so a zia lo na ndö ni,
“ndali ti so Jéhovah ayeke na Joseph.
“Ye kue so lo sara, Jéhovah asara si a ga nzoni.
Jéhovah angbâ ti bâ ndo na ndö ti Joseph,
nga lo sara si aye kue so Joseph asara aga nzoni.
Ngbanga ti nyen la Jéhovah aye Joseph tongaso?
Ngbanga ti so Joseph angbâ gï ti ye Nzapa mingi.
Ye so asi na Joseph afa na e so
tongana e ngbâ ti ndoye Jéhovah 
lo yeke zia e ape.
Me lo yeke mû na e ye so e bezoin ni 
na ngoi so alingbi si e ngbâ ti gbu ngangu.
E kiri na mbaï ti Joseph,
a zia lo ti bâ ndo na ndö ti azo ti kanga use 
so ayeke akete zo ape:
zo ti mungo ye ti nyongo na Pharaon
nga mokonzi ti sarango mapa.
Na mbeni bï, ala bâ li ti ala 
me ala hinga ndani ape.
Jéhovah amû maboko na Joseph 
ti fa nda ti bango li ni na lege ni,
na bango li ni asi gï tongana ti so a fa so.
Bâ so na Genèse 40:14,
Joseph atene na zo ti mungo ye ti nyongo na gbia ni, lo tene:
“A lingbi mo dabe ti mo na mbi 
tongana ye aga nzoni na mo;
“pardon, fa tâ ndoye na mbi,
mo sara tënë ti mbi na Pharaon, 
si a zi mbi na ndo so.”
Me zo ti mungo ye ti nyongo ni 
agirisa na ndö ti Joseph.
Na nda ni, Pharaon lo wani lo bâ abango li use 
so lo hinga ndani ape:
anyama so ange ngengo ate ala so akono
nga ambeni li ti alê ti kobe so ange ngengo 
amene ati so ayeke pendere.
Mbeni prêtre wala mbeni wandara ti Égypte oko 
ti fa nda ti abango li so ayeke dä ape.
Na nda ni, zo ti mungo ye ti nyongo 
na Pharaon atene na lo
so Joseph ayeke na kpengba kode 
ti fango peko ti abango li.
Hio a gue azi Joseph na da ti kanga.
Na ngoi so e yeke continué dikongo 
Genèse 41 ti londo na versê 25,
Joseph, so ayeke fadeso na ngu 30, 
aluti na gbele gbia.
“Joseph atene na Pharaon:
“‘Nda ti abango li so Pharaon abâ so ayeke gï oko.
“‘Tâ Nzapa afa na Pharaon ye so lo yeke sara ande.
“‘Awali-bagara mbasambala 
so ayeke nzoni ayeke ngu mbasambala.
“‘Nga, ali ti alê ti kobe mbasambala so ayeke nzoni 
ayeke ngu mbasambala.
“‘Nda ti abango li ni ayeke gï oko.
“‘Awali-bagara mbasambala so ange ngengo
“‘na so ayeke pendere pëpe, so asigi 
na peko ti ala, ayeke ngu mbasambala;
“‘na ali ti alê ti kobe mbasambala 
so alê ni ayeke dä pëpe,
“‘so pupu ti mbage ti est asara si a hule,
“‘ayeke duti ande ngu mbasambala 
so kota nzara ayeke dä.
“‘Tongana ti so mbi tene na Pharaon awe,
“‘tâ Nzapa afa na Pharaon ye so lo yeke sara ande.
“‘Na yâ ti ngu mbasambala, akobe ayeke 
duti gbani gbani na yâ ti kodro ti Égypte kue.
“‘Me ngu mbasambala so kota nzara 
ayeke duti dä ayeke ga na pekoni,
“‘na azo ayeke girisa tënë ti gbâ ti akobe kue 
so ayeke na yâ ti kodro ti Égypte
“‘nga kota nzara ni ayeke woko kodro ni.
“‘Azo ayeke girisa so kobe 
ayeke kozo gbani gbani na yâ ti kodro ni
“‘ngbanga ti kota nzara so aga na pekoni,
“‘ndali ti so kota nzara ni ayeke 
duti ande ngangu mingi.
“‘A fa bango li ni fani use na Pharaon
“‘ndali ti so tâ Nzapa amû desizion ti sara ye ni so biani,
na tâ Nzapa ayeke sara ni na yâ ti kete ngoi.’”
Joseph aleke mbeni kode ti bâ si 
kobe aduti dä nzoni
na ngoi ti kota nzara so ayeke ga.
Nda ti bango li so Joseph afa
nga nzoni wango so lo mû anzere mingi na Pharaon
asara si lo zia Joseph use zo na peko ti lo, 
so akomande na ndö ti Égypte kue.
Ngu miombe na pekoni, 
kota nzara amû yâ ti kodro ni kue.
Andu nga afami ti Joseph.
Jacob atene na amolenge ti lo ti gue ti vo kobe na Égypte.
Amolenge ti Jacob, ayaya ni, 
bale-oko ague na Égypte.
Me, Benjamin so ayeke ngambe ni 
angbâ na yanga-da.
Aita ti Joseph bale-oko aga na ala kuku na gbe ti lo,
asara si ye so Joseph afa na yâ ti bango li 
angu mingi kozo aga tâ tënë.
Joseph ahinga aita ti lo, me ala hinga lo ape.
Lo sara tënë na ala gï na yanga 
ti kodro ti azo ti Égypte
na mbeni zo la akiri peko ti atënë ni,
na lo sara si ala hinga lo ape.
Joseph ayeke na mbeni desizion ti mû.
Lo yeke sara kua na komandema ti lo
ti sara si ye aga ngangu na aita ti lo?
Lo yeke tomba ala,
lo bâ so ala lingbi ti tene lo mû maboko na ala ape?
Wala lo yeke gi lege kue ti kiri ti mä terê na ala?
Lo yeke mû tapande ti tâ ndoye ti Jéhovah?
Tongana fade ayeke mo, mo yeke sara nyen?
Joseph aye ti hinga wala ala changé awe
wala ala ngbâ ti ke lo nga ti sara bê na terê ti lo.
Ni la, lo tene ala yeke azo ti bembengo ndo,
lo tene na ala so Siméon ayeke ngbâ na da ti kanga
juska ala ga na Benjamin si.
Zia e diko Genèse 42:21-24.
“‘Ti tâ tënë ni, a yeke punir e 
ndali ti ye so e sara lani na ita ti e ti koli so,
“‘ngbanga ti so na ngoi so lo voro terê na e lani 
ti bâ mawa ti lo na yâ ti vundu ti lo,
“‘e mä lo pëpe.
“Ndani la si ye ti vundu so asi na e.’
“Ruben atene:
“‘Mbi tene na ala lani ape?
“‘Mbi tene: “Ala sara siokpari na terê ti molenge so pëpe,”
“‘me ala ke ti mä mbi.
“‘Ala bâ fadeso awe!
“A yeke hunda mênë ti lo na maboko ti e.’
“Me ala hinga pëpe so Joseph 
ayeke mä yâ ti tënë ni,
“ndali ti so zo ti kiringo peko ti tënë 
ayeke na popo ti lo na ala.
“Tongaso, lo gboto terê ti lo na mbeni ndo, 
na lo komanse ti toto.
“Na ngoi so lo kiri, lo sara tënë na ala,
na lo mû Siméon, lo kanga lo na lê ti ala.”
Ruben asara vundu ndali ti ye ti sioni so 
ala sara na Joseph.
Eskê Ruben na aita ti lo achangé bê ti ala biani?
Ti hinga ni, Joseph ahunda aita ti lo 
ti kiri na Canaan
na ti ga na tanga ti ala Benjamin na Égypte.
Jacob asara nyen na ngoi so 
a hunda ti gue na Benjamin na Égypte?
Genèse 42:36, 37 akiri tënë na ni:
“‘Mbi la ala zia mbi na mawa so!
“‘Joseph ayeke dä encore ape,
“‘Siméon nga kue ayeke dä pëpe,
“‘na ala yeke mû ande Benjamin ti gue na lo!
“‘Mbi oko so la aye so kue aga na ndö ti mbi so!
“Me Ruben atene na babâ ti lo:
“‘Mo peut ti fâ amolenge ti mbi ti koli use so
“‘tongana mbi kiri na lo na mo pëpe.
Zia lo na maboko ti mbi, na mbi la mbi yeke kiri na lo na mo.’”
Jacob adö sese!
Lo ke ti tene a hon na Benjamin.
Ye oko, na use ngu ti kota nzara ni,
kobe ti Jacob nga na ti azo ti da ti lo kue ahunzi.
Eskê Jacob ayeke yeda fadeso 
ti tene Benjamin ague na Égypte
legeoko na aita ti lo ti ga na kobe?
Zia e bâ kiringo tënë ni na 
Genèse 43:8-10, 13, nga 14.
“Juda avoro yanga na babâ ti lo Israël, atene:
“‘Zia molenge ni ague na mbi,
“‘si e mû lege e gue; tongaso si e ngbâ na fini,
“‘e kui pëpe, e na mo nga na amolenge ti e.
“‘Mbi la mbi yeke sara ande kue si sioni asi na lo pëpe.
“‘Mo lingbi ti hunda ande tënë ti lo na maboko ti mbi.
“‘Tongana mbi ga na lo pëpe na mbi fa lo na mo pëpe,
“‘andâ siokpari so mbi sara na terê ti mo 
ayeke ngbâ lakue lakue.
“Me tongana fade e ngbâ ti ku pëpe, 
andâ e gue kâ e kiri fani use awe.’
“‘Ala mû ita ti ala ni, ala kiri na ndo ti koli ni.
“‘Zia Nzapa so ngangu ti lo ahon angangu kue 
asara si koli ni abâ mawa ti ala,
“‘si lo zi na ala ita ti ala ni nga na Benjamin.
“‘Me ti mbi, tongana a hunda 
ti tene mbi ngbâ na mawa,
mbi yeke ngbâ na mawa ni!’”
Atâa so kozo Juda asara kota bê na terê ti Joseph,
so babâ ni aye lo mingi,
fadeso lo yeda ti bata Benjamin,
molenge so babâ ni aye lo mingi.
Tongaso Jacob azia lege na amolenge ti lo ti kiri na Égypte,
ala gue na gbâ ti matabisi na Joseph.
Zia e continué dikongo Genèse 43:26-30.
“Na ngoi so Joseph alï na yâ ti da ni,
“ala ga na matabisi ni na lo, 
na ala kuku na sese na gbe ti lo.
“‘Babâ ti ala, mbakoro-koli so 
ala sara tënë ti lo so, lo yeke senge?
“Lo ngbâ na fini?’
“Ala tene:
“‘Zo ti kua ti mo, babâ ti e, ayeke senge.
“Lo ngbâ na fini.’
“Na pekoni, ala kuku, ala kpo li ti ala na sese.
“Tongana lo yô lê ti lo, lo bâ ita ti lo Benjamin,
“molenge ti mama ti lo, lo hunda ndo, lo tene:
“‘Ita ti ala, tanga ti ala ni, 
so ala sara tënë ti lo na mbi so la?’
“Nga lo tene:
“‘Zia Nzapa asara nzoni bê na mo, molenge ti mbi.’
“Na bango ita ti lo, Joseph alingbi 
ti kanga bê ti lo encore ape;
“lo hon hio ti gi mbeni ndo ti toto dä.
“Tongaso, lo lï na yâ ti mbeni kubu,
na ngu ti lê ti lo ato nda ti ga.”
Joseph aye ti hinga vrai ye so ayeke na yâ ti bê ti aita ti lo,
tongaso lo tara ala.
Nyen la lo sara?
Joseph ahunda na azo ti kua ti lo 
ti tuku kobe na yâ ti asac ti aita ti lo.
Nga, sân ti tene ala hinga,
lo zia kopo ti argent ti lo wani 
na yâ ti sac ti Benjamin.
Na peko ti so ala hon ayo kete,
Joseph atokua azo ti kua ti lo na peko ti ala.
Na ngoi so azo ti kua ni awara ala, ala hunda ala:
‘Ala nzi kopo ti argent ti maître ti e ngbanga ti nyen?’
Aita ti Joseph ake na kuru go na ala tene:
‘Tongana ala wara kopo so na yâ ti bozo ti mbeni oko ti e,
zia ala fâ zo ni so.’
Tongaso, azo ti kua ni agi yâ ti asac ti ala kue,
na ala wara ni na yâ ti sac ti Benjamin!
Vundu ahon ndö ti aita ti lo 
ala suru bongo na terê ti ala.
Li ti ala aga kirikiri, na ala 
na Benjamin kue akiri na da ti Joseph.
Juda atï na sese na gbe ti Joseph, lo tene:
“Tâ Nzapa asigi na faute ti angbâa ti mo awe.
E ga angbâa ti mo wa ti e fadeso awe.”
Joseph, angbâ ti tara ala, lo be lê lo tene:
‘Âdu ti ala atanga ni, ala kiri na yanga-da,
me Benjamin adoit ti ngbâ ge ti ga ngbâa ti mbi!’
Juda avoro yanga:
‘Tongana mbi kiri na Benjamin ape,
‘ti tâ tënë ni babâ ti mbi ayeke kui
na siokpari so mbi sara na terê ti lo 
ayeke ngbâ lakue lakue.’
Juda aye ti tene babâ ti lo abâ pasi ape
tongana lo perdre molenge so lo ye lo mingi,
lo ye ti tene lo wani la lo ga ngbâa 
na place ti Benjamin.
Zia e diko Genèse 45:1-15 ti bâ sarango ye ti Joseph:
“Ge, Joseph alingbi ti kanga bê ti lo 
encore ape na lê ti azo ti kua ti lo kue.
“Tongaso, lo dekongo, lo tene:
“‘Mbi ye azo kue asigi!’
“Mbeni zo nde ayeke na terê ti Joseph pëpe 
na ngoi so lo fa terê ti lo na aita ti lo.
“Tongaso, lo komanse ti toto ngangu,
“na azo ti Égypte amä ni 
nga azo ti da ti Pharaon amä ni.
“Joseph atene na aita ti lo, atene:
“‘Mbi Joseph la.
“Babâ ti mbi angbâ na fini?’
“Me aita ti lo ayeke na ngangu pëpe ti kiri tënë na lo,
“ngbanga ti so li ti ala akpe kue ndali ti lo.
“Tongaso, Joseph atene na aita ti lo, atene:
“‘Pardon, ala ga na terê ti mbi.’
“Ala gue na terê ti lo.
“Lo tene:
“‘Mbi ita ti ala Joseph la,
“‘mbi so ala kä mbi na azo ti Égypte.
“‘Me zia bê ti ala ason pëpe
“‘nga zia ala bi tënë na li ti mba pëpe
ngbanga ti so ala kä mbi ge;
“‘a yeke ti bata ala na fini la 
Nzapa atokua mbi kozo ti ala.
“‘Use ngu ti kota nzara na sese ni la,
“‘na a ngbâ ngu oku so na yâ ni dengo yaka 
wala kongo lê ti kobe
“‘ayeke duti ande dä pëpe.
“‘Me Nzapa atokua mbi kozo ti ala ti tene
“‘mbeni tanga ti ala angbâ na ndö ti sese
“‘nga ti bata ala na fini na lege 
ti mbeni kota ye so a sara ti zi ala.
“‘Tongaso a yeke ala la atokua mbi ge pëpe,
“‘me a yeke tâ Nzapa,
“‘si lo zia mbi tongana 
kota zo ti mungo wango na Pharaon,
“‘tongana seigneur ti da ti lo kue
“‘nga tongana zo so akomande na ndö ti kodro ti Égypte kue.
“‘Ala kiri hio na ndo ti babâ ti mbi, ala tene na lo, atene:
“‘“Molenge ti mo Joseph atene:
“‘“‘Nzapa azia mbi seigneur na ndö ti Égypte kue.
“‘“‘Ga na mbi ge. Ku pëpe.
“‘“‘Mo yeke sara kodro na sese ti Goshen;
“‘“‘ge la mo yeke duti ande nduru na mbi, 
mo, amolenge ti mo, a-âta ti mo,
“‘“‘anyama ti mo kue nga na aye ti mo kue.
“‘“‘Kâ, mbi yeke sara si mo wara kobe, 
teti a ngbâ ngu oku ti tene kota nzara ni ahunzi.
“‘“‘Tongaso pëpe, mo na azo ti da ti mo ayeke tï na yâ ti yere
nga aye ti mo kue ayeke buba.’”
“‘Ala nga na ita ti mbi Benjamin abâ na lê ti ala
“‘so mbi la mbi yeke sara tënë na ala so.
“‘Tongaso, ala fa na babâ ti mbi 
tënë ti gloire kue so mbi wara na Égypte
“‘nga na aye kue so ala bâ.
Ala sara hio, ala ga na babâ ti mbi ge.’
“Na pekoni, lo tï na ndö ti go ti ita ti lo Benjamin,
“na lo to nda ti toto, Benjamin nga 
atoto na ndö ti go ti lo.
Lo su ngbangba ti aita ti lo kue nga lo toto na ndö ti go ti ala.”
Ti gue oko na mbaï ni, Jacob,
na afami ti lo 70 tongaso la ague na Égypte.
Pharaon amû na ala sese ti Goshen 
ti tene ala duti dä.
Ahale ti Jacob asara ngu 215 na Égypte
juska na ngoi so a kangbi yâ ti Kota Ngu-Bengba
si ala kue so wungo ti ala asara kutu ota wala ahon so,
ahon na yâ ni si na nda ni 
ala gue ala mû Sese ti Zendo.
Jéhovah asara kua na Joseph
ti bata molongo ti akotara so 
ague juska ti si na Messie.
Nyen la mbaï ti Joseph alingbi ti fa na e?
Atâa kpale wa la Joseph atingbi na ni,
lo ngbâ ti fa tâ ndoye na mbage ti Jéhovah.
Teti angu mingi, lo bâ pasi na peko ti terê,
me lo bata tënë lâ oko na bê ti lo ape.
Laso, e lingbi pëpe ti duti na ngangu
na ndö ti atara kue so e wara na yâ ti sioni dunia so.
Me e lingbi ti duti na ngangu na ndö 
ti sarango ye ti e na gbele atara ni.
E ke ti sara ngonzo na terê ti Jéhovah.
E ye Jéhovah, 
na e leke na bê ti e ti fa ni na lege so
e ke asarango ye kue so alingbi ti son bê ti lo.
Na ngoi so dutingo ti Joseph achangé,
lo fa tâ ndoye na mbage ti afami ti lo,
atâa so aita ti lo asara ye na lo na lege ni ape.
Biani, so Joseph afa tâ ndoye na mbage ti afami ti lo
asara si mbeni prophétie aga tâ tënë!
Na ngoi ti Abraham kotara ti Joseph,
Jéhovah afa mbilimbili ngoi so lo yeke zi azo ti lo:
mbilimbili angu 430 na pekoni.
Tongana Joseph afa fade tâ ndoye na mbage ti afami ti lo ape,
prophétie so ayeke ga tâ tënë tongana nyen?
Tâ tënë, tâ ndoye so e fa na mbage ti aita ti e
ayeke kota ye na lê ti Jéhovah.
Tongana asi so mbeni ita ason bê ti mo,
tï pëpe na yâ ti tara na dikongo asioni tënë na ndö ti lo
wala ti son bê ti lo na mbeni fason.
Sara kue ti tene siriri akiri na popo ti mo na ita ti mo.
Girisa ape, Jéhovah aye aita ti e mingi.
Ala lingbi nga ti tene e fa tâ ndoye na mbage ti ala!
Na yâ ti mbaï so Jéhovah la ayeke nzoni tapande 
ti tâ ndoye so ahon atanga ni kue.
Afami ti Joseph ake lo,
wali ti patron ti lo atene mvene na ndö ti lo
na a bï lo na da ti kanga;
me Jéhovah “ayeke na Joseph lakue,
na lo ngbâ ti fa tâ ndoye na Joseph.”
Ngbanga ti nyen?
Lo bâ so Joseph angbâ be-ta-zo na lo,
tongaso lo kue lo duti be-ta-zo na Joseph.
Fason so Jéhovah asara ye na Joseph lani
afa nga tâ ndoye ti lo na mbage ti azo ti Israël.
So Jéhovah asara kua na Joseph ti bata afami ti lo,
asara si lo bata na fini akotara ti Messie
nga lo bâ si zendo ti zingo azo ti Israël 
aga tâ tënë na tâ ngoi ni.
Ye so adë bê ape?
Azo so siokpari ayeke na terê ti ala 
alingbi ti zia vundu na bê ti mo,
ti he mo, ti tene mvene na ndö ti mo
wala ti sara ye na mo na lege ni ape.
Me tongana mo ngbâ be-ta-zo,
Jéhovah ayeke zia mo lâ oko ape.
Lo girisa Joseph lâ oko ape,
na lo yeke girisa nga awakua be-ta-zo ti lo ti laso ape.
Ngbâ nduru na Jéhovah, 
na lo yeke ngbâ ti fa tâ ndoye na mbage ti mo.


-